روزنامه خاطرات بهمن‌میرزا بهاء‌الدوله

کتاب روزنامه خاطرات بهمن‌میرزا بهاء‌الدوله حاصل تصحیح روزنامۀ خاطرات شاهزاده بهمن‌میرزا بهاءالدّوله پسر فتحعلی‌شاه است که وقایع مربوط به شوال 1270 تا جمادی‌الثانی 1273 ق. را شامل می شود. این خاطرات به صورت روزبه روز تحریر شده و هیچ روزی از قلم نیفتاده است. بهاءالدّوله شاهزاده‌ای بوده متعیّن و مورد وثوق شاه و شاهزادگان و امناء دولت به ویژه شخص اوّل مملکت یعنی میرزاآقاخان نوری صدراعظم؛ به همین مناسبت در بسیاری از امور مورد مشورت قرار می‌گرفته است، تا جایی که از طرف صدراعظم به عنوان شاهزاده‌باشی یعنی سر و بزرگ شاهزاده‌ها مخاطب می شود. از طرفی با توجه به اینکه پسر وی یعنی ساسان میرزا، به عنوان لله‌باشی ولیعهد و باجناق ناصرالدّین شاه، حضوری هرروزه در مرکز ثقل تصمیمات حکومتی داشته است، همچنین به علّت اینکه بهاءالدّوله عموی تاج الدّوله زن شاه و مادر ولیعهد بوده و وی با مهدعلیا زن پرقدرت دربار ناصری ارتباط نزدیک داشته، اهمیت این خاطرات دوچندان می شود. روزنامه خاطرات بهمن‌میرزا بهاء‌الدوله، شرح وقایع زندگی یکی از شاهزادگان قاجار است که بر خلاف دیگر شاهزادگان، چندان علاقه‌ای به مجالس عیش و نوش نداشت و سال‌های پایانی زندگی خود را به خواندن ادبیات تاریخی گذراند. شاه قاجار به نظرات او اعتماد داشت و به عنوان مشاور در موضوعات مختلف در دربار حضور به هم می‌رسانید و از امور مهم دربار آگاه بود. “روزنامه خاطرات بهمن میرزا بهاء الدوله” حاوی اطلاعات جذابی از اندرونی دربار است که از دخالت بانوان آن در مسائل دولتی گرفته تا تماس با سفیر بریتانیا و همچنین نزاع‌ها و مشاجرات بین پادشاه و درباریان را شامل می ‎شود. یکی دیگر از جنبه‌های قابل توجه و خواندنی “روزنامه خاطرات بهمن میرزا بهاء الدوله” توجه وی به مشکلات اجتماعی و روزمره و نیز نگرش نویسنده به این مسائل است.کتاب حاضر حاصل دست نوشته‌ای منحصر به فرد از بهمن میرزا، سی و ششمین پسر “فتحعلی شاه قاجار” است که به وقایع سال‌های نخست سلطنت “ناصرالدین شاه قاجار” از سال 1270 تا 1273 هجری قمری می‌پردازد.