برای دانستن دربارهٔ اولین شاهنامه چاپ سنگی در ایران در ایران باید از روند شروع چاپ کتاب در ایران و عهد قاجار آگاهی داشت. فرهنگ و هنر یک کشور زمانی ریشۀ واقعی خود را خواهد شناخت که درک و آگاهی کافی نسبت به تاریخ کتاب و نشر آن سرزمین وجود داشته باشد. این اساس در ایران‏مان جایگاهی کهن دارد از نسخه‌‏های خطی تا کتاب‏‌های چاپی، که امروزمان با این دسته از کتاب‏‌ها گره خورده است. به هنگام عصر قاجار و حکومت فتحعلی‌‏شاه نخستین کتاب چاپی به سال ۱۲۳۳ق در ایران به چاپ رسید. در این کتاب‌‏های چاپ سربی، نَه دیگر اثری از هنر کتاب‏‌آرایی و نگارگری سنّتی بود و نَه خوشنویسی‏‌های چشم‌‏نواز. اما حرکت رو به جلویی که در نشر شروع شده بود بنیاد فرهنگ و دانش را دگرگون ساخت و پس از چندی با آمدن شیوۀ چاپ سنگی، امکان ظهور آرایه‌‏های تزیینِ نسخه‏‌های خطی ایرانی بار دیگر در کتاب‏‌های چاپی فراهم شد. انواع سبک‏‌های ادبی و گونه‌‏های مختلفی از کتاب‏‌ها به راحتی در اختیار مردم قرار گرفت و کتاب از انحصار طبقه‏‌ای خاص خارج گشت.

اولین شاهنامه چاپ سنگی در ایران
مجلس گذشتن سیاوش از آتش، شاهنامه سلطان کجوری

از جذاب‌ترین بخش‌های تاریخ کتاب در ایران، بررسی چاپ کتاب‌های ادبیات کلاسیک است که در میان آنها خمسۀ نظامی، گلستان سعدی و شاهنامۀ فردوسی از مورد توجه‌ترین کتاب‌ها بوده‌اند. با ذکر این نکته که موقعیت شاهنامه اندکی متفاوت است. برای قرن‏‌ها از زمان تألیف شاهنامه، این کتاب بارها توسط خوشنویسان نُسخ خطی نسخه‏‌برداری شد و بسیاری از این نسخه‏‌ها با تصاویر باشکوهی آراسته شدند. اما تنها در آغاز قرن ۱۳ق بود که کتاب‏‌های چاپی شاهنامه پدیدار شدند. در میان تمامی شاهنامه‌های چاپ سنگی، هند نخستین و بیشترین چاپ شاهنامه را برعهده داشته و ایران با چندین سال فاصله و تفاوتی فاحش، اما با کیفیتی بالا در چاپ و اجرا، سهم کمی از شاهنامه‌های چاپی را به خود اختصاص داده بود. اولین شاهنامه چاپ سنگی در ایران در هنگام سلطنت ناصرالدین‏‌شاه به سال ۵-۱۲۶۷ق، در چاپخانۀ مبارکه دارالخلافۀ طهران، به فرمایش حاجی محمدحسین تاجر طهرانی، با خوشنویسی مصطفی‌قلی سلطان کجوری و تصویرسازی‌های شگفت‌انگیز میرزاعلیقلی خویی، توسط استاد چاپ حاجی عبدالمحمد رازی به اتمام رسید. این اثر یکی از نا‏ب‌‏ترین و پُرزحمت‏‌ترین شاهنامه‌‏هایی است که تاکنون به چاپ رسیده و نسخه‏‌های اندکی از آن در کتابخانه‌‏های معروف ایران و جهان وجود دارد.

اطلاعات نوشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بستن (Esc)
برای دیدن محصولات که دنبال آن هستید تایپ کنید.

سبد خرید

بستن (Esc)
سایدبار Scroll To Top