نگاره‌های شاهنامه طهماسبی: از هاروارد تا فرهنگستان هنر عنوان مقاله‌ای است به قلم محمدجواد احمدی‌نیا که در آن با نگاهی پژوهش‌محور به نسخه‌برگردان‌های این شاهنامه در دنیا پرداخته شده است.
نگاره‌های نسخۀ خطی شاهنامه طهماسبی، قبلاً معروف به شاهنامۀ هوتون، از خوش‌اقبال‌ترین نگاره‌های نسخه‌های خطی فارسی است که تاکنون چهار بار، در قالب‌های متفاوت و به دست ناشران گوناگون، نسخه‌برگردان شده است. ناشران معتبری چون دانشگاه هاروارد، دانشگاه ییل و فرهنگستان هنر، از ناشرانی بودند که بخش‌های هنری این کتاب را نسخه‌برگردان کرده‌اند. گرچه نسخه‌برگردان کردن بخش‌های هنری یک نسخه خطی، سال‌هاست در خارج از ایران متداول است ولی تنها در سال‌های اخیر شاهد طبع این‌گونه آثار در ایران هستیم. از نمونه خارجی این‌گونه کتاب‌ها می‌توان به نسخه‌برگردان شاهنامه لنینگراد (۱۹۸۵م) و نمونه‌های داخلی می‌توان به خاوران‌نامه (۱۳۸۳ش) اشاره کرد. مصورسازی شاهنامه از همان آغاز سرودن آن متداول بوده و بدین‌روی در دوره‌های مختلف هنر نگارگری ایران، شاهد نسخه‌های مصور درخشانی از این کتاب نفیس هستیم که از شاخص‌ترین آنها باید به شاهنامۀ طهماسبی در دوره صفوی اشاره داشت. شاهنامۀ طهماسبی اگر نه فاخرترین این نسخ، که یکی از ارزشمندترین آنها به شمار می‌رود، که یکی از زیباترین آلبوم‌های تصویری جهان است که نگاره‌های بی‌بدیلی را در خود جای داده است. حضور پر رنگ اشعار فردوسی در لایه‌های نگاره‌های این کتاب، که صحنه‌هایی جذاب از بخش‌های اسطوره‌ای، حماسی و تاریخی را به تصویر کشیده است، به چشم می‌خورد که به خوبی عناصر کلامی به نشانه‌های تصویری تبدیل شده است و اهمیت شاهنامه در فضای نگارگری عصر صفوی را نمایان می‌کند. به بهانۀ انتشار فاخرترین چاپ از شاهنامه طهماسبی در ایران، این مقاله بر آن است که چهار نسخه‌برگردان مذکور را مورد بررسی قرار دهد و مزایا و معایب هر کدام را برشمرد. در پایان دو پیشنهاد برای نسخه‌برگردان کردن آثار هنری ارائه داده شده است. در مقاله نگاره‌های شاهنامه طهماسبی: از هاروارد تا فرهنگستان هنر همچنین ضمن معرفی این شاهنامه به روند و دلایل خروج و همچنین برگشت دوباره آن به ایران نیز اشاراتی شده است.
برای دریافت نسخه PDF کامل این مقاله به لینک زیر مراجعه نمایید:
