پیچیدگی‌های شناخت فرهنگ و هنر ایران (پژوهشی در مباحث هخامنشی، اوستایی و ساسانی)

کتاب پیچیدگی‌های شناخت فرهنگ و هنر ایران (پژوهشی در مباحث هخامنشی، اوستایی و ساسانی) نتیجه بیش از بیست سال پژوهش و مطالعات استاد ابوالعلاء سودآور در زمینه شناخت و بررسی نظریات مرتبط با فرهنگ و هنر ایران و نقد دیدگاه‌های مهمترین پژوهشگران غربی درباره ایران باستان است. هر شی‌ء یا متن باستانی به مثابۀ سندی است که می‌تواند روشنگر گذشتۀ نوع بشر باشد. «جعلی» خواندن این‌گونه آثار بدون دقت و توجه کافی، در حقیقت به معنی پاک کردن اطلاعاتِ بالقوه سودآور است. متأسفانه بسیاری از پژوهش‌های امروزی با رویکردی تک‌بعدی، یا نسبت به رد اعتبار یک سند اقدام می‌کنند، یا با همان رویکرد، نظریه‌هایی را بر اساس سوگیری‌های از پیش‌تعیین‌شده ارائه می‌دهند. هدف ایشان در این کتاب، نشان دادن ضعف و ناکارآمدی روش‌های تک‌بعدی، چه در مورد اشیای باستانی و چه در مورد اسناد نوشتاری است، و اینکه چگونه متخصّصان مغالطه کرده و متن یا داده‌های علمی را به گونه‌ای تفسیر می‌کنند که با سوگیری‌های شخصی‌شان همخوانی داشته باشد. به نظر می‌رسد امروزه پژوهشگرانِ حوزۀ ایران باستان گرفتار معضلِ تخصّص‌گراییِ افراطی شده باشند. مورّخان، زبان‌شناسان تاریخی (متن‌شناسان) و آزمایشگاه‌های «علمی»، تحت ‌تأثیر تبلیغات غرض‌ورزانۀ باستان‌شناسان علیه آثاری که قانونی اکتشاف ‌نشده، جسارت پیدا کرده‌اند که وارد کارزار اظهارنظرکردن دربارۀ اشیاء و متون باستانی شوند و این کار را با استفاده از روش‌های ساده‌انگارانه‌ای که بر اساس دیدگاهی محدود بنا شده، تحقق بخشند. مباحث کتاب پیچیدگی‌های شناخت فرهنگ و هنر ایران (پژوهشی در مباحث هخامنشی، اوستایی و ساسانی) به نوزده بخش، به علاوۀ یک مؤخره و یک ضمیمه، تقسیم شده است. در هفت بخش آغازین، به بررسی دعاوی مبنی بر جعلی بودن آثار متعدد سیمین و ارتباط‌شان با درک اشتباه از تکنیک‌های فلزکاری و برداشت‌های نادرست از زبان‌شناسی تاریخی (متن‌شناسی) پرداخته شده است. مابقی بخش‌های کتاب به بازخوانی تاریخ مادها، هخامنشیان و ساسانیان اختصاص دارد، و همچنین دشواری‌های فهم اوستا، که همگی به واسطۀ اطلاعات به‌دست‌آمده از آثار و منابع نویافته حاصل گشته است. در پایان هم نقص‌های پیمان «یونسکو» در رابطه با میراث فرهنگی، در ضمیمۀ کتاب بررسی خواهد شد.