سه روز به آخر دریا (سفرنامه شاهزاده‌ خانم قاجاری)

سفرنامه سه روز به آخر دریا داستان سفر دختر شاهزاده مبارک میرزا، نوه شاهزاده محمودمیرزا و نوه فتحعلی شاه قاجار و از سمت مادر نوه نادرشاه افشار است. داستان این سفر نامه از این قرار است که نویسنده یعنی شاهزاده خانم چند سالی نامزد ناصر الدین شاه می شود ولی در نهایت شاه از او جدا شده و او را به همسری حاکم تون و طبس در می آورد. در نهایت بعد از مدتی او که از شرایطش در حرمسرای این حاکم ثروتمند راضی نیست تصمیم به سفر به عتبات و مکه می گیرد. حاکم در ابتدا مخالفت می کند اما در انتها می پذیرد و سفر او به همراه چندی خدمتکار آغاز می شود. شاهزاده خانم که زنی باسواد و آشنا به ادبیات است داستان این سفر یک ساله را با جزییات بی نظیری و با نثری ساده و روان و در عین حال زیبا روایت در سه روز به آخر دریا می کند. شرح این سفر و مشکلات و حوادثی که در پی دارد علاوه بر این که خواننده را باشرایط صد سال پیش آشنا می کند می تواند لحظات لذت بخش و در عین حال شگفتی را برای خواننده ایجاد کند. تنها ماجرای یک سفر زیارتی نیست، بلکه داستان یک زندگی است. زندگی یک زن درباری که لایه‌ای ناپیدا را آشکار می‌کند. نام او را نمی‌دانیم، چون در تمام کتاب هیچ‌وقت او را به نام خطاب نمی‌کنند، اما بر اساس نوشته‌ی خودش از اصل و نسبش به‌خوبی آگاهیم. او دختر شاهزاده مبارک‌میرزا، نوه‌ی شاهزاده محمودمیرزا و نوه‌ی فتحعلی‌شاه قاجار است و از سمت مادر نوه‌ی نادرشاه افشار محسوب می‌شود. زنی است باسواد، آشنا به شعر و ادبیات، هنرمند و قطعاً زیبا؛ چون آوازه‌اش به ناصرالدین‌شاه می‌رسد و در پانزده سالگی به نامزدیِ شاه درمی‌آید. این نامزدی به انجام نمی‌رسد و آن‌طور که خودش می‌نویسد «بغض بزرگان مانع گردیده.» پس از سه سال نامزدی به هم می‌خورد و شاهزاده خانم در سن هجده سالگی به دستور ناصرالدین ‌شاه به عقد عمادالملک، حاکم پنجاه و چند ساله‌ی بسیار ثروتمند و معتبر تون و طبس در می‌آید. پس از چند سال دشمنی‌های زنان دیگر عمادالملک و مرگ دو برادرش و دلتنگی‌های شاهزاده خانم او را به عزیمت به مکه و عتبات مصمم می‌کند.