تاریخ جهان‌آرا

کتابی‌ تاریخ جهان‌آرا کتابی تاریخی به فارسی از قاضی‌ احمد بن‌ محمد غفاری‌ قزوینی‌ (۹۰۰ـ۹۷۵ق). این‌ کتاب‌ که در ۹۷۴ق به نام شاه طهماسب صفوی تألیف شد در سه‌ قسمت‌ است‌: قسمت‌ اول کتاب تاریخ جهان‌آرا،‌ شامل‌ زندگی‌ پیامبران‌ و امامان‌ از زمان‌ حضرت‌ آدم؛‌ قسمت‌ دوم، تاریخ‌ ایران‌ قبل‌ از اسلام‌ و اساطیر ایران‌ و نیز با اشاراتی به سرزمین‌ یونان‌ و یمن؛ قسمت‌ سوم، شرح حوادث‌ ایران‌ از پس‌ از اسلام‌ تا ۹۷۲ق‌. در بخش‌ آخر، مؤلف‌ اطلاعاتی‌ نیز دربارۀ‌ سلجوقیان‌ شام‌، نواحی میان‌ مصر و شام‌، امرای‌ عرب‌ و ملوک‌ مغرب‌ و حکام‌ ترکستان‌ به‌دست‌ داده است. خلاصۀ‌ متن‌ و ترجمۀ‌ انگلیسی‌ فصل‌های‌ پیشدادیان‌، کیانیان‌، ملوک‌‌الطوایف‌ و ساسانیان‌ این‌ کتاب‌ را‌ اوزلی‌ به‌ چاپ‌ رسانده‌ است‌ قاضی احمد غفاری قزوینی در سال 900 قمری در خانواده­های اهل علم در قزوین زاده شد. خانواده‌­اش اصلا از ساوه بودند و بعدا در قزوین سکونت گزیدند. پدرش قاضی ری بود و با تخلص وصالی شعر می­سرود. قاضی احمد نیز مانند پدرش قاضی محمد بر مسند قضاوت تکیه زد. او در خوش­نویسی و شاعری مهارت داشت. و تاریخ می‌­نگاشت. و در دستگاه سام میرزای صفوی به خدمت اشتغال داشت. در اواخر عمر به مکه مکرمه مشرف شد و در راه بازگشت از سفر حج در بندر دیبال هند در 975 قمری درگذشت. آرایش دیباچه نسخ جهان آرای دین و دنیا و زینت افزای عنوان صحف مکرمه انبیا و اصفیا و ثنای مالکیت الملکیست عز و علاکه بمقتضای حکمت کامله و رافت شامله نظارت گلزار ملک و ملت و طراوت ریاض دین و دولت را به میغ تیغ آبدار سلاطین جهاندار و غمام صمصام خواقین عالم مدار منوط گردانید.