کتاب شکل‌گیری هنر اسلامی، اثر الگ گرابار، از آثار مهم و جریان‌ساز در تاریخ مطالعات هنر اسلامی است. او در این کتاب با توجه به عوامل زمینه‌ای، برای شکل‌دهی به چهارچوبی نظری، به تحلیل شکل‌گیری هنر اسلامی در ادوار آغازین بعد از ظهور اسلام می‌پردازد. مباحثی که در این کتاب مطرح می‌شود پژوهشگران بسیاری را، در حیطۀ مطالعات هنر اسلامی، تحت تأثیر قرار داده است. چاپ نخست کتاب شکل گیری هنر اسلامی در سال ۱۹۷۳م در انتشارات دانشگاه ییل منتشر شد و در سال ۱۹۸۷م، گرابار ضمیمه‌ای بر آن افزود و برخی توضیحات کتاب را کامل‌تر کرد. این کتاب از جمله آثار کلاسیک مطالعات تاریخی هنر اسلامی است که به زبان‌های متعددی ترجمه شده است.
آغاز کتاب با طرح پرسش‌های جدی درباب هنر اسلامی همراه است. از جمله اینکه صفت اسلامی در کنار هنر چه معنایی ممکن است داشته باشد؟ چه ویژگی مشترکی سبب می‌شود کاخی در قرطبه و نگاره‌ای ایرانی هر دو تحت عنوان هنر اسلامی قلمداد شوند؟ گرابار در پی دستیابی به دو هدف کلی است. اول آنکه تلاش می‌کند ماهیت هنر اسلامی را شرح دهد و دوم اینکه به نظریه‌ای کلی در باب هنر اسلامی برسد که تعمیم‌پذیر به سایر مطالعات تاریخ هنر در باب تحولات و شکل‌گیری سنت‌های هنری باشد. گرابار اصطلاح هنر اسلامی را از نظر معرفت شناختی منحصربهفرد می‌داند و این یگانگی را حاصل تمایز هنر اسلامی با دیگر سنت‌های هنری و تصمیم آگاهانۀ یک فرهنگ برای صورت‌بخشی به تولیدات مادی‌اش دانسته است و اعتقاد دارد، برای تعریف یگانگی سنتی هنری، موجه‌تر است که به ارادۀ درونی آن سنت در خلق آثار هنری پرداخته شود و نه صرف ویژگی‌های صوری و کارکردی و شمایل‌نگارانۀ آن. گرابار در کتاب شکل‌گیری هنر اسلامی در پی طرح پرسش و پاسخ نسبی به آن‌هاست. پرسش‌هایی نظیر اینکه پدیدۀ اسلامی در تاریخ هنر منحصربهفرد است یا می‌توان قواعد خاص آن را به سایر سنت‌های هنری نیز تعمیم داد؟ میان اثر و هنرمند و حامی چه ارتباطی وجود دارد؟ آیا هنر اسلامی، با توجه به زمان مطلق و نسبی شکل‌گیری، بزنگاهی کلاسیک را از سر گذرانده است؟ آیا می‌توان تغییر در عرصۀ هنر اسلامی را در قالب نظریه‌ای تبیین نمود؟
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.