کارنامه خورش

نادر میرزا قاجار از نوادگان نادرشاه افشار و فتحعلی‌خان قاجار است. به‌قول خودش در کتاب کارنامه خورش «مرا بایستی چون پدر و نیاکان اگر سخن گفتمی، از رزمگاه و تیغ و کوپال بودی…» اما دست روزگار «به‌گوشه نشسته»اش می‌کند تا با دلی خوش، به کارِ نوشتنِ کتاب کارنامه خورش مشغول شود. در این میان نادر میرزا، شاهزاده ی خوش ذوق ایرانی، با ثبت دستور غذاهایی که در زمان قاجار به سفره های درباریان و مردم عادی زینت می بخشیده، نقش مهمی در ثبت بخش بزرگی از تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم ایفا کرده است. نادر میرزا که با نگارشی روان و شرح های مفرح، همراه با همسر خود این اثر را شکل داده اند، یک به یک خوراک های رایج دوره ی خود را انتخاب کرده و در مورد دستور طبخ آن ها توضیح می دهند. دقت و انسجام نگارشی نادرمیرزا و تسلط او به علوم و ادبیات زمان خود، این اثر را از یک دستور آشپزی ساده به فرهنگ نامه و کتاب تاریخی تبدیل کرده است که شرح خاطرات شخصی او از جمله زندانی شدن او و تعاملات وی با شاهسون‌ها، دیدارهای مهم و مهمانی های مرسوم، رویدادهای مهم سیاسی اجتماعی در روزگار ثبت کتاب، تاریخچه ی خوراک های محلی و آداب و رسوم صرف غذا را در آن گنجانده است.تسلط نادرمیرزا قاجار به ادبیات، تاریخ و طب دوره‌ی خودش و دقت او در نگارش باعث شده کتاب کارنامۀ خورش تنها دستور طبخ غذاهای مختلف نباشد. این کتاب فرهنگ‌نامه‌ای از غذاهای ایرانی است همراه شرح حوادث تاریخی، خاطرات نویسنده، قصه و شعر که همه با نظمی درونی کنار هم نشسته‌اند. توصیفات و ابداعات زبانی برای طعم‌ها، تاریخچه‌ غذاهای محلی ایران همراه گزارش آداب و رسوم، روابط اجتماعی و خانوادگی آن دوره کاری کرده که این متن در گذر زمان همچنان خواندنی و تازه باشد.