به یاد محمد قزوینی

به یاد محمد قزوینی اثری است از ایرج افشار که با بررسی بیست و یک نوشته از محققین و دانشمندان ایرانی و ایران‌شناس از کشورهای مختلف دنیا، زندگی و علایق این محقق و ادیب برجسته را بازنمایی کرده است. ۱۳۵ سال پس از تولد علامه محمد قزوینی، ایرج افشار کتابی را به یاد او نوشت که توسط بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی و با عنوان “به یاد محمد قزوینی” منتشر شد. این کتاب توسط بنیاد موقوفات دکتر افشار یزدی منتشر شده است که در رده ای که تحت عنوان “گنجینة کلیات و مقالات” چاپ می شود، قرار می گیرد. این بخش به انتشار پژوهش‌های عمومی و همچنین نشر مجموعه مقالاتی در زمینه ایران شناسی اختصاص دارد و تا پیش از این ۳۵ جلد از آن منتشر شده بود و سی و ششمین عنوان از آن با نام “به یاد محمد قزوینی” به کوشش ایرج افشار چاپ شده است. این مجموعه حاوی مقالاتی از پژوهشگران ایرانی و خارجی در زمینة فرهنگ و ادب ایران به همراه متن تصحیحی رسالة “مخارج‌ الحروف” منسوب به علی صفی کاشفی است که متنی فارسی در مبحث مخارج حروف در زبان شناسی کهن است. همچنین تصویر رسالة عراضة العروضیین اثر جمال‌الدین قرشی از مجموعة شمارة 4795 کتابخانة ایاصوفیا (ترکیه) مورخ 855 هجری به صورت نسخه‌ برگردان به همراه مقاله‌ای از محمد فشارکی دربارة این متن در کتاب « به یاد قزوینی» منتشر شده است.
عناوین مقالات کتاب از این قرارند: عقیدة قزوینی راجع به زبان فارسی، چاچله (احمد اداره ‌چی گیلانی)، یادداشت‌هایی راجع به مناقب‌العارفین (مهران افشاری)، 11 مورد ضبط‌های نسخة مورخ 698 جهانگشا رضا انزابی ‌نژاد)، خمسة جمالی و نشر آن (پائولا اورساتی)، نقد و بررسی دیوان حافظ (بهروز ثروتیان)، ضرورت تصحیح مجدد دیوان سنائی (یدالله جلالی پندری)، نکاتی پیرامون بعضی اشعار حافظ (علیرضا ذکاوتی قراگزلو)، حواشی دستخط قزوینی بر جهانگشا (محمد روشن)، گوشقان (منوچهر ستوده)، محمد بن سرخ حکیمی اسماعیلی از نیشابور قرن پنجم (محمّدرضا شفیعی کدکنی)، یاد یک قطعه از ناصرخسرو (ابراهیم قیصری)، رسم‌الخط نسخه‌های فارسی (جلال متینی)، موزونان ولایت کوه‌ گیلویه (محسن ناجی نصرآبادی)، سندبادنامه (علی‌محمّد هنر)، واژگان و ترکیبات دیریاب تحفةالعراقین (علی صفری آق‌ قلعه)، حروف فارسی و شعر (C. H. Fouchecour)، دو نسخة خطّی قدیم در علوم قرآنی (F. de Blois)، پنج مأخذ از یک اثر فلسفی (M. Bayram)، دربارة سرگذشت عماد فقیه (O. F. Akimushkin)