روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار (از ربیع‌الاول ۱۳۰۸ تا ربیع‌الثانی ۱۳۰۹ق)

کتاب روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار (از ربیع‌الاول ۱۳۰۸ تا ربیع‌الثانی ۱۳۰۹ق) به انضمام سفرنامه لار، شهرستانک و کلاردشت، حاصل استنساخ یکی از چندین آلبوم موجود در مرکز اسناد تاریخی کاخ گلستان است که در آن، ناصرالدّین‌شاه به شرح وقایع روزانۀ خود در دورۀ زمانی از ربیع‌الاوّل 1308 تا ربیع الثانی 1309 ق. می پردازد. ناصرالدین شاه، در راه بازگشت از سفر سوم فرنگستان، و در هنگام خروج از شهر بوداپست مجارستان، دفتر خاطرات روزانۀ جدیدی را دست می گیرد که این دفتر را تا زمان ورود به طهران و سپس عزیمت به شهرستانک و سلطنت آباد، و سپس به ورجین و حیدرآباد به قصد شکار و تفرّج ثبت و ضبط کرده است. بعدتر، از شب سوم ربیع‌الاوّل 1308 ق. کتابچۀ  حاضر را در دست گرفته و در محلّ اطاق برلیان کاخ گلستان طهران شروع به نگارش این روزنامۀ خاطرات نموده است. این جلد از خاطرات روزانۀ ناصرالدین شاه، در اوایل ربیع الثانی سال 1309 ق. پایان یافته است. در این مجلد از روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه، علاوه بر شرح مفصلی از وقایع روزانه از قبیل شکار و تفرج‌های شاهانه، شرح مسافرت به لار، شهرستانک و کلاردشت، به بسیاری از گزارش‌های دست اول مملکتی و اجتماعی از قبیل عزل و نصب‌های دولتی و اوضاع اجتماعی و آب و هوایی نیز پرداخته شده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این کتاب، وقایع مربوط به انتشار شب‌نامه‌های ضد حکومتی و اتفاقات منتج از این اعمال است که می‌توان آن را پیش زمینه‌ای برای وقایع رژی تنباکو دانست. اهمیت این گزارش‌ها دو چندان می‌شود، هنگامی که این وقایع از زاویه دید شخص اول مملکت نگریسته شود. یکی از معروف ترین وقایعی که در این مجلد از روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار به آن اشاره شده، مجموعه جریانات و ماجراهایی است که سبب وقوع رخدادهای رژی تنباکو شد و تاثیر مستقیمی بر اوضاع و احوال ممکلت گذاشت. خواندن روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه قاجار”، علاوه بر آگاه ساختن مخاطب از وقایع آن روزهای ایران، او را با روحیات و عقاید پادشاهی ایرانی که برای اولین بار اقدام به نگارش خاطراتش نمود و همچنین سلطنتش پنجاه سال به طول انجامید، آشنا می کند.