مرقع ناصری

کتاب مرقع ناصری (طراحی‌ها، سیاه‌مشق‌ها و یادداشت‌های ناصرالدین‌شاه قاجار) دربردارنده دو مرقع از قدیمی‌ترین مشق‌های خوشنویسی، طراحی‌ها، اشعار و روزنوشته‌های ناصرالدین‌شاه است که در کتابخانه سلطنتی و مرکز اسناد کاخ گلستان نگهداری می‌شود. این دو مرقع را ناصرالدین‌شاه خود طی سالیان متمادی فراهم آورده است. آثار گردآمده در آن‌ها، جز سیاه‌مشق‌ها و خطوط کودکی شاه، شامل پرتره‌هایی از مهدعلیا، شاهزادگان و همسران شاه، رجال درباری، فرنگیان و صاحب‌منصبان نظامی، و همچنین مناظر و دورنماهایی از عمارت‌های سلطنتی و خانه‌های روستایی، مشق‌های نظامی، صحنه‌های شکار و برخی مراسم درباری است که ناصرالدین‌شاه از دوران ولیعهدی به بعد طراحی کرده است. در میان گزارش‌های ناصرالدین‌شاه همچنین اطلاعات تاریخی مهمی درباره برخی رجال، درباریان، اهل حرم، بناها، مناطق و رویدادها در سال‌های اولیه سلطنت وی یافت می‌شود که می‌تواند به‌ عنوان منبعی دست اول برای مطالعات آتی مورد استفاده قرار گیرد. بی شک کتاب مرقع ناصری افزون بر نمایان ساختن دغدغه های ذهنی پادشاهی که وَرای سیاست، شعر می سرود، خط می نوشت و طراحی می کرد، یکی از ارزشمندترین منابع تاریخی سده پیشین است که اطلاعات ذیقیمتی را از سالهای ابتدایی حکومت ناصرالدین شاه در اختیار قرار می دهد. آثار گردآمده در این مجموعه علاوه بر قدیمی ترین روزنوشته های ناصرالدین که در طی سالیان متمادی از ابتدای به تخت نشستن در دارالخلافه به ثبت رسیده است، شامل مشق خوشنویسی و طراحی و دست نوشته های وی از دوران ولیعهدی به بعد است که سالها در لابه لای اسناد قدیمی مغفول واقع شده بود. در میان آثار قدیمی ترین دست خطی که از ناصرالدین شاه در 5 سالگی تحریر شده، مشق خوشنویسی در 9 سالگی و طراحی پرتره خویش در دوره ولیعهدی از قدیمی ترین نمونه هایی است که به چشم می خورد و در اینجا برای نخستین بار به تبع می رسد.