فانی و باقی

در کتاب فانی و باقی (درآمدی انتقادی بر مطالعه‌ نقاشی ایرانی)، با تکیه بر بصیرت هایی که به لحاظ تکوینی بیشتر به حوزه‌های علوم انسانی و فلسفه تعلق دارند، نظریه‌ای طرح می‌شود که از نظر نگارنده می تواند برای رسیدن به درکی جامع تر از برخی صورت های فرهنگی ایرانِ سده های به تقریب هشت تا دوازده هجری قمری به ویژه نقاشی ایرانی، ادبیات تغزلی، و متون سنّت حکمت اشراقی و عرفان نظری مورد استفاده قرار گیرد، و بحث نقاشی ایرانی عمدتاً در دو فصل آخر و به عنوان کانون تمرکزی مطرح می شود که نظریه طرح شدهْ در آن به شکلی انضمامی تر برای تحلیل یکی از این صورت های فرهنگی به کار گرفته می‌شود. اما استفاده از ابزارهای نظری در این کتاب نباید بدان معنا تلقی شود که در این جا از موضعی «خاص» به نقاشی یا هنرهای ایرانی پرداخته می شود موضعی که بدون تداخل با بررسی های  رسمی ترِ مستقر در دلِ حوزه‌های تفسیری و زیبایی شناختیِ متناظر با هر حوزه به کار خود ادامه می دهد. اگر نقاشی‌های مینیاتور ایرانی را تصویر رؤیای هوش‌ربایی بدانیم که یک عصر تاریخی درمورد خود می‌دیده است، به نظر نمی‌رسد که تحلیل سرراست این رؤیا بر اساس ویژگی‌های صوری زیبا و افسونگر آن، و یا تفسیر آن با تکیه بر مفاهیمی چون «هنر قدسی»، بتواند ما را به نظام نیروهایی که منجر به شکل‌یافتن آن شده‌اند برساند. متن حاضر در کتاب فانی و باقی (درآمدی انتقادی بر مطالعه‌ نقاشی ایرانی) به یک معنا در حکم ایجاد نوعی «تأخیر» در این مسیرهای پژوهشی رایج است. این کتاب بررسی تفصیلی نقاشی ایرانی نیست، بلکه در آن سعی شده است نظریه‌ای طرح شود که می‌تواند برای رسیدن به درکی جامع از نقاشی ایرانی به عنوان یک صورت فرهنگی در کنار صورت‌های فرهنگی هم‌خانواده‌ای چون ادبیات تغزلی و سنت حکمت اشراقی و عرفان نظری در ایران سده‌های هشت تا دوازده هجری مورد استفاده قرار گیرد.