سفرنامه مصور ناصرالدین‌شاه به فرنگ

کتاب سفرنامه مصور ناصرالدین‌شاه به فرنگ که توسط نشر خانه فرهنگ و هنر مان منتشر شده است، منبعی است جامع و خواندنی دربارهٔ این شاه و آن روزگار. ناصرالدین‌‌شاه قاجار نخستین فرمانروای ایرانی است که در سال ۱۲۹۰ق (۱۸۷۳م) از اروپا دیدن کرد. وی با هدف شناخت جهان و آشنایی با تحولات سیاسی و دستاوردهای علمی و فناوری دیگر سرزمین‌ها روانۀ سفری تاریخی شد که تأثیری شگرف بر باورها و ذهنیت‌های او و ایرانیان گذاشت. ناصرالدین‌شاه در این سفر مقاصد خود را برای کشف «جغرافیای نوین» و بر اساس اهمیت ژئوپولیتیکی کشورها انتخاب کرد و نمایش حضور خود را در این سفر با مقاصدی صلح‌آمیز پیوند زد. سفرنامۀ اول فرنگ، در حقیقت متنی است شامل گزارشی جغرافیایی که با خاطره‌نویسی ترکیب شده است. شرح این سفر توسط خود «پادشاه سیاح» در مجموعه دست‌نوشته‌های باقیمانده از وی‌ ـ تحت عنوان کلی روزنامۀ خاطرات‌ ـ ثبت و ضبط شده است. در این سند مهم تاریخی، برای اولین‌بار تصویری دقیق از محافل سلطنتی، پارلمان‌ها، کاخ‌ها و اقامتگاه‌های خصوصی، مظاهر تمدنی، اختراعات و ابنیۀ شهری و حتی زندگی روزمرۀ شهروندان کشورهای اروپایی (با رویکردی مردم‌شناسانه)  ترسیم شده است. از دیگر ویژگی‌های کتاب پیش‌رو اینکه این سفرنامه به مثابۀ کتاب راهنمای گردشگری است. توصیفات ناصرالدین‌شاه از سن‌پترزبورگ یا پاریس، حتی امروز نیز به‌عنوان یک کتاب راهنمای شهری، برای گردشگران کارآمد و مفید خواهد بود. دقت او در بازگویی جزئیات پیرامونش، از ساختار شهرسازی و خیابان‌کشی‌ها گرفته تا نوع درختان و تزئینات میادین و ساختمان‌ها، شگفت‌انگیز است. علاوه بر اینها، گزارش‌های دقیق او از بازدیدش از باغ‌وحش، آکواریوم و موزه‌‌های علوم و گیاه‌شناسی (آلمان، انگلیس و فرانسه) توأم با حیرت و شگفت‌زدگی و حاوی اطلاعات خواندنی دربارۀ انواع حیوانات و گیاهان ناشناخته برای ایرانیان تا آن روزگار است. محتوای اثر نیز، منتخبی است اقتباس‌شده از سه متن مذکور سفرنامۀ اول فرنگستان، به انضمام تصاویری (نقاشی، گراور و عکس) که هم‌زمان با سفر ناصرالدین‌شاه در روسیه، اروپا و عثمانی در جراید و روزنامه‌های آن روزگار منتشر و توسط گردآورندگان این کتاب گزینش شده و در اینجا برای نخستین‌بار در قالبی نو، با عنوان سفرنامه مصور ناصرالدین‌شاه به فرنگ به طبع می‌رسد.