زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی

کتاب “زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی” نوشته “محمد امین ریاحی” زبان فارسی را موضوع پژوهش خود قرار داده است. این کتاب به همت نشر “اطلاعات” منتشر شده است. سخن فارسی، نیرومندترین مایه پیوند معنوی ما با همسایگان ماست. این که در خارج از مرزهای کنونی ایران، در کران تا به کران سرزمین های همسایه، فارسی سرایان بزرگی چون رودکی در سمرقند، نظامی در گنجه، مولوی در قونیه، سنایی در غزنه، امیرخسرو و بیدل در دهلی، جامی در هرات آرمیده اند، و تربت پاک هر یک زیارتگاه صاحبدلان و صاحبنظران و توده های انبوه مردم است، پشتوانه جاودانه ما با ساکنان این سرزمینهاست. یادآوری آن روزگاران همدلی و همزبانی و پیوستگی، درسهای آموزنده ای برای نسل های امروز و فرداست. در عصر ما که هر ملت و کشوری ناچیزترین پیشینه های فرهنگی خود را بزرگ می کند و برای کسب نام و آبرو و اعتبار ملی از آنها بهره می جوید، شناختن و شناساندن فارسی و ثروت بیکران آن و عزت و اعتبار دیرین آن، وظیفه ای مسلم و غفلت از این همه، گناهی نابخشودنی است. کتاب گرانسنگ «زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی» گامی ارزشمند در این راستاست که به همت شادروان دکتر محمدامین ریاحی فراهم آمده است. هدف نویسنده دانشمند این کتاب که سالها مسئول امور فرهنگی ایران در ترکیه بوده، آشنا کردن خوانندگان با سیر زبان و فرهنگ ایرانی در یک سرزمین همسایه است و با این که بنای کارش بر رعایت جانب ایجاز و پرهیز از اطناب بوده، اما راه را باز کرده تا پژوهندگان دیگر با تحقیقات بیشتر و گسترده تر، زمینه تازه ای از فرهنگ این دیار را بپیمایند. زبان فارسی در دوره‌ای طولانی زبان رسمی دربار شاهان عثمانی بوده‌است. دیداری کوتاه و گذرا از موزه‌های ترکیه و حتی گذر از برزن‌های قدیمی و آثار تاریخی شهرهای این کشور، که پر از خط و زبان فارسی است، نشان می‌دهد که این زبان تا چه پایه در این کشور فراگیر بوده‌است. شیفتگی بسیاری از ترک‌ها به ادبیات فارسی و عربی یکی از دلایل ورود زبان فارسی به ترکیه بود و تأثیر بسیاری بر این سرزمین گذاشت.