نامه‌هایی به ناصرالدین‌شاه

کتاب نامه‌هایی به ناصرالدین‌شاه: مجموعه‌ای از عرایض متضمن اوامر شاه به امین‌السلطان حاصل بازخوانی یکی از آلبوم‌های محفوظ در گنجینۀ نسخه‌های خطی کتابخانه و موزۀ ملی ملک است که تحت عنوان: «اسناد و مکاتبات و یادداشت‌ها: مجموعه‌ای از عرایض و نامه‌های اشخاص به ناصرالدین‌شاه، با یادداشت‌ها و اوامر او خطاب به اتابک در سال‌های 1300 تا 1303 ق.» و به شمارۀ اموالی 1393.04.05666 ثبت گردیده است. این آلبوم که به صورت مرقع صحافی شده، مشتمل است بر 548 صفحه که از این تعداد 329 صفحه آن اختصاص دارد به مجموعه‌ای از عرایض، گزارش‌ها، تلگراف‌ها، التزام نامه‌ها، صورت حساب‌های جمع و خرج، بروات، صورت‌های جمع و خرج بنایی و غیره که توسط طیف گسترده‌ای از اعضای خانوادۀ سلطنتی از جمله همسران و دختران، پسران، عمه‌ها و عموهای شاه و همچنین تعدادی وزراء و صاحب‌منصبان لشکری و کشوری، به جهات مختلفه همچون تقاضای مساعدت مالی، تقاضای خلعت، رسیدگی به دعواهای ملکی، به ناصرالدین‌شاه نوشته شده است. بخش اعظم نامه‌هایی به ناصرالدین‌شاه، توسط میرزاعلی اصغرخان امین‌السلطان به عرض شاه رسیده و تعدادی نیز توسط اشخاص دیگر و بخشی نیز مستقیماً به شخص شاه نوشته شده است. ناصرالدین شاه بر روی هر نامه و در حاشیه، دستوری به جهت رسیدگی به آن عریضه صادر کرده است. نامه‌ها و مکاتبات تاریخی، از جمله منابع و مدارک قابل اعتماد و استناد هستند که در نمایش وضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر دوره، کمک شایانی به مورخان و پژوهندگان عرصۀ تاریخ می‌کند. از مطالعۀ اسناد مربوط به مکاتبات و نامه‌نگاری‌های افراد به شاه و مقامات عالیۀ کشور در دوره‌های مختلف تاریخی، هم به وضع اجتماعی و هم به امور اداری و حکومتی دولت و سلطنت، می‌توان آشنا و واقف شد. از خلال سطور این نامه‌ها، طرز نامه‌نگاری و ترتیب ثبت و ضبط نامه‌ها و احکام و دستورات، اصطلاحات اداری و دیوانی، سیاسی، اجتماعی و مالی و تحول و تطور آنها، در بازۀ زمانی مورد بررسی روشن و آشکار می‌گردد.