خواجه اختیار منشی (گلستان هنر ۲۳)

کتاب خواجه اختیار مُنشی با موضوع خط تعلیق، خوشنویسی و خوشنویسان ایرانی کتابی است که توسط آقای دکتر حمیدرضا قلیچ خانی در سال 1396 توسط نشر پیکره منتشر شده است. خواجه اختیار منشی گنابادی مشهورترین و نامدارترین خوشنویس تعلیق به شمار می رود و همین نکته سبب شده تا آثار وی علاقمندان بستار داشته باشد و بیش از دیگر تعلیق نویسان مورد نقل و جعل قرار گیرد. در این کتاب نمونه هایی از آثار مجعول وی نیز معرفی و بررسی شده است. خط تعلیق را نخستین خطّ ایرانی می دانیم که برای نوشتن اسناد و مکاتبات فارسی وضع شد؛ این خط با همه دلفریبی های بصرش اش، خوانایی کافی را برای کتابت متون فارسی و همگانی شدن نداشت و از این رو خط نستعلیق اندک اندک از اواسط سده هشتم هجری، به یاری تعلیق شتافت و نه تنها تعلیق را منسوخ نکرد، بلکه در حفظ و ثبات جایگاه و موقعیتِ خط تعلیق در امور دیوانی، نقش به سزایی ایفا کرد. در واقع نستعلیق را می توان منسوخ کننده خط نسخ در حوزه کتابت متون فارسی دانست، چرا که نستعلیق از اوایل سده نهم هجری برای کتابت متون فارسی عهده دار نقش اصلی شد و خط نسخ همچنان وظیفه کتابت «قرآن» و برخی متون دینی را ادامه داد. بیشتر منابع، خواجه تاج سلمانی اصفهانی را مبدع خط تعلیق دانسته اند اما می دانیم که آثار بسیاری به خط تعلیق از سده های پیش از وی دیده شده است و از این رو سزاوار است که وی را قانونمند کننده شکسته نستعلیق بدانیم. خواجه اختیار منشی گنابادی مشهورترین و نامدارترین خوشنویس تعلیق به شمار می رود. گویی نام وی و تعلیق بیش از هر هنرمندی به هم گره خورده است و این بخت یاری، حاصل نبوغ، استعداد و پر کاری وی است. وی در نیمه دوم سده دهم هجری در هرات به خوشنویسی اشتغال داشت و خوشبختانه آثار فراوانی از وی در موزه ها، کتابخانه ها و مجموعه های خصوصی ایران و جهان به یادگار مانده است. با این وجود وی و آثارش آنگونه که باید شناسایی، بررسی و معرفی نشده است.