سردار سوادکوهی (سرگذشت اسماعیل‌خان امیر مؤید باوند)

در کتاب سردار سوادکوهی (سرگذشت اسماعیل‌خان امیرموید باوند) عملکرد اسماعیل‏‌خان امیرمؤید سوادکوهی، یکی از رجال سیاسی – نظامیِ محلیِ ایران که از یک سو پایبند مناسبات ایلی و اجتماعی روزگار خود بود و از سوی دیگر دغدغه استقلال ایران و حفظ تمامیت ارضی آن را در سر داشت، ارزیابی شده است. در طول پانزده سال انقلاب مشروطه تا کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ خورشیدی دولت مرکزی به دلایلی چند نتوانست قدرت خود را در صفحات مازندران تثبیت کند اما رضاخان سردارسپه نه‌تنها افراد نظامی امیرمؤید را درهم شکست بلکه دست او و فرزندانش را از املاک مورد مناقشه کوتاه کرد. هرچند سرانجام تراژیک امیرمؤید درخور این سرباز پیر ایرانی نبود اما به نظر می‏رسد معتقدان به تمرکز قدرت در مرکز چاره‌ای جز اقداماتی مانند آنچه بر امیرمؤید گذشت در پیش روی خود نمی‌دیدند! در کتاب سردار سوادکوهی درباره که امیرموید از تحصیل کرده‌های دارالفنون تهران بود بحث می‌شود. در زمان ناصرالدین شاه اغلب در تهران مستحفظ ناصرالدین شاه و جزء عمله خلوت و شکار بود و همیشه ریاست ایل سوادکوه و سوارهای آن محل را داشت .او در دوره سوم مجلس شورای ملی در سال 1333ق از طرف سوادکوه وکیل شد .در محرم 1334که قشون روس از طرف قزوین به تهران رهسپار بود و اغلب ملیون از تهران به طرف قم مهاجرت کردند, او هم به همراه شیخ ابراهیم زنجانی, وکیل زنجان برای ضدیت با قشون روس به طرف مازندران حرکت کرد و مشغول اقدامات شد .او به علت مخالفت با قرارداد 1919به کرمانشاه تبعید شد و پس از سقوط دولت وثوق‌الدوله به مازندران رفت .در زمان نخست وزیری و وزارت جنگ رضاخان سردار سپه او را تحت الحفظ به تهران آوردند .دو تن از پسران امیرموید به نام‌های عباس‌خان سهم‌الممالک و اسدالله‌خان هژبرالسلطنه در سال 1303ش در گرگان دستگیر و در دهکده کلاک بین گرگان و بهشهر تیرباران شدند .سرانجام امیرموید در 1311ش در تهران در اثر سرطان به سن 78سالگی درگذشت