کتاب از باغ گلستان تا کاخ گلستان درباره باغ گلستان و ارگ سلطنتی، مرکز حکومت قاجار و مهمترین بنای باقی مانده از آن دوران در تهران است. این مجموعه نمونه‌ای ممتاز از معماری باغ-قصر محل حکومت و زندگی شاه بود که در طول یک صدسال کاخ‌ها و تالارهای آن به تناوب، مورد استفاده شاهان قاجار قرار گرفت. خوشبختانه امروز و با دسترسی به نقشه‌ها و اسناد تصویری باقی‌مانده از دوره قاجار، می‌توان بسیاری از این ساخت و سازها و تغییرات بناهای ارگ سلطنتی را مورد مطالعه قرار داد. تحولات کالبدی معماری در فضای ارگ سلطنتی در دو دوره‌ی تاریخی قابل مطالعه است: نخست، ساخت و سازهای دوره حکومت فتحعلی‌شاه که در کنار شکل‌گیری ساختار دیوانخانه و بخش‌های حکومتی اداری، حرمخانه و اندرون شاهی نیز در طول سه دهه به سامان رسید. بناهای ساختهشده در عهد فتحعلی‌شاه قاجار عبارت بودند از: ایوان و اتاق‌های گوشواره‌ی تخت مرمر، عمارت سروستان، عمارت خورشید، عمارت بهشت‌آئین، عمارت عشرت‌آئین، عمارت بلور، برج آقامحمدخانی، عمارت کلاه‌فرنگی، عمارت قزل‌اطاق و صندوق‌خانه. مرحله دوم تحولات ارگ، دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه بود که تقریباً کل فضای ارگ دستخوش تغییراتی اساسی شد. در این میان تعمیراتی در بناهای ساختهشده از قبل روی داد و بناهای جدیدی تا آخرین سال سلطنت وی به مجموعه گلستان اضافه گشت که تا پایان سلطنت سلسله‌ی قاجار نیز پا برجا بود. مهمترین بناهایی که در عهد ناصری به طور کامل مرمت و نوسازی یا از نو بنیان گذاشته شدند، عبارتند از:عمارت بادگیر (۱۲۷۶ق.)، تالار گلستان و عمارت خروجی (۱۲۷۸ق.) ، شمس‌العماره (۱۲۸۳ق.)، تکیه دولت (۱۲۸۹ق.)، عمارت نارنجستان (۱۲۹۳ق.)، باب عالی (۱۲۹۵ق.)، تالار آینه و عمارت موزه (۱۲۹۶ق.)، فرح‌آباد و اندرون (۱۳۰۰ق.)، عمارت خوابگاه (۱۳۰۴ق.) ، عمارت برلیان (۱۳۰۵ق.)، کاخ ابیض (۱۳۰۹ق.) و عمارت گالری (۱۳۱۲ق. پس از ناصرالدین‌شاه، تغییری اساسی در فضای باغ و ساختمان‌های ارگ صورت نپذیرفت و در مواردی مرمت‌هایی انجام شد که با روی کار آمدن رضاخان و آغاز دوره پهلوی بخش‌های زیادی از ساختمان‌های عهد ناصری تخریب و به جای آن‌ها، ساختمان‌های وزارتخانه‌های دارایی و کاخ دادگستری ساخته شد. بناهای تخریب‌شده‌ی ارگ سلطنتی در دوره‌ی پهلوی عبارت بودند از مجموعه‌ی عمارات اندرون، سردر الماسیه، سردر عالی‌قاپو، سردر نقاره‌خانه، باغ گلشن، نارنجستان، عمارت گالری. همچنین دیوار میانی دیوانخانه و باغ گلستان برداشته و استخر جلوی عمارت بادگیر و شمس‌العماره پر شد و فضای آن به باغچه تبدیل گشت. در این کتاب مجموعه غنی از تصاویر و اسناد مرتبط با تحولات ارگ سلطنتی تهران منتشر شده است. از باغ گلستان تا کاخ گلستان در حکم کتابی راهنما جهت مطالعه بناهای موجود در کاخ گلستان و منبعی مفید برای بازدیدکنندگان دانشجویان و راهنمایان گردشگری به حساب می‌آید.
کیانوش –
sepas