اخلاق مصور

کتاب اخلاق مصور، به قلم میرزا ابراهیم‌خان عکاس‌باشی، کتابی اخلاقی و دربرگیرندۀ 140 حکایت است. همۀ حکایت‌های کتاب اخلاق مصور عنوان‌های عربی و فارسی و در پایان هم نتیجه دارند. بیشتر داستان‌ها از زبان حیوانات نقل شده‌اند و نویسنده که مصوربودن کتاب را ابزاری برای تعلیم و تربیت می‌دانسته، کوشیده است ویژگی‌های نیکوی اخلاقی را به مخاطب خود بیاموزد. آهنگ، لحن و جذابیت حکایت‌ها، نه تنها مخاطب کودک، بلکه مخاطب بزرگ‌سال را هم همراه می‌کند. کتاب حاضر متن اصلی کتاب «اخلاق مصور» را دربردارد. مجموعه‌ای از حکایات پندآموز مصور، نوشتۀ میرزا ابراهیم صنیع‌السلطنه (ح ۱۲۸۲-۱۳۳۵ق / ۱۸۶۵- ۱۹۱۷م)، فرزند میرزا احمدخان صنیع‌السلطنه. وی در ۱۴ سالگی همراه پدر و معیرالممالک، پنهانی و بی‌اجازۀ شاه از راه عتبات به اروپا رفت و در عکاسی تبحر یافت. او داماد و عکاس‌باشی خاص مظفرالدین‌ شاه بود. اخلاق مصور شامل ۱۴۰ حکایت کوتاه اخلاقی است که در آغاز هر حکایتْ آیه، حدیث و یا سخنی حکمی آمده، و در پایان داستانها هم نتیجه‌گیری شده است. در برخی از حکایتها به تناسب کلام، شعرهایی آورده، که بیشتر آنها از سعدی است. این اثر ۱۰۰ تصویر دارد که عموماً به سبک تصاویر اروپایی است. نویسنده در مقدمۀ اثر، مظفرالدین‌شاه و ارکان دولت او را ستوده است. در حکایت اول عبارت «السلطان العادل ظل الله» آورده است که طبق حروف ابجد مطابق ۱۳۱۳ق (سال جلوس مظفرالدین شاه) است و این تصادف را دلیل بر عدل سلطان زمان گرفته است. بخش اعظم داستانهای این مجموعه ترجمۀ داستانهای ازوپ است که بدون ذکر نام نویسنده، اشاره می‌کند که داستانها برگرفته از یک کتاب فرنگی است. حکایت‌ها عنوان‌های عربی و فارسی دارند. بیشتر داستان‌ها از زبان حیوانات بیان شده است. در پایان هر حکایت نیز «نتیجه» حکایت آمده است. تصاویر کتاب نیز در جذب مخاطب تأثیرگذار بوده است. جذابیت حکایت‌ها به گونه‌ای است که نه‌تنها مخاطب کودک بلکه مخاطب بزرگ‌سال را هم با شوق وافری به خواندن وامی‌دارد.