دایره‌المعارف هنر

کتاب سه جلدی دایره‌المعارف هنر اثر رویین پاکباز از بخش اصلي (بدنه) و بخش هاي فرعي (پيوست) تشكيل يافته است و هر بخش ترتيب الفبايي جداگانه دارد. مدخل‌هاي بدنه (از الف تا ي) در جلدهاي يكم و دوم و پيوست‌ها در جلد سوم جاي گرفته‌اند. گستره اين دايره‌المعارف شامل مقولات نقاشی، پيكره سازي، طراحي گرافيك، عكاسي، رسانه‌هاي نو، تصويرگري، چاپگري و طنزنگاري است. همچنين در جلدهاي سه گانه آن اطلاعات سودمندي در زمينه‌هاي طراحي صنعتي، معماري، خوشنويسي، سفالگري و برخي هنرهاي سنتي مي‌توان يافت. دو جلد بدنه مجموعاً حاوي 5637مدخل، 1143تصوير سياه و سفيد و 374 تصوير رنگي است. در مدخل‌ها اطلاعات برگزيد‌ه‌اي درباره هنرمندان، هنري‌نويسان، نظريه‌پردازان، سبك‌ها، جنبش‌ها، گروه‌ها، رسانه‌ها، اسلوب‌ها و اصطلاحات هنري عرضه شده است. اختصاص بيش از 700 مدخل به معرفي هنرمندان ايراني معاصر از جمله ويژگي‌هاي بخش اصلي دايره‌المعارف است.در انتخاب اين گروه از هنرمندان صرفاً زمان شروع فعاليت آنان (پيش از سال1377 ) را مبنا قرار داده‌ايم. چه بسا در اين انتخاب نام‌هايي از قلم افتاده باشند كه علت عمده آن فقدان اطلاعات كافي در مورد فعاليت هنري آنها بوده است. پيوست يكم در جلد سوم عنوان«تاريخ‌شناسي»  دارد و حاوي 110مقاله مصور درباره تاريخ تحولات هنر در جوامع مختلف جهان است. در اين مجموعه بويژه هنر امروز كشورهاي اروپايي، آسيايي، امريكاي لاتين، شمال افريقا و خاورميانه بررسي شده است. در اين  ميان نوشتارهاي مربوط به ايران، مقاله «هنر امروز» اختصاصاً به هنرمندان و گفتمان هنري پس از سال 1377 پرداخته است. تصويرهاي سياه سفيد مرتبط با متن (كه شمار آنها به 427 مي‌رسد) و نيز در مواردي تصاوير رنگي ارجاع شده به جلدهاي يكم و دوم دايره‌المعارف، اطلاعات موجود در نوشتارهاي اين بخش را تكميل مي‌كنند.پيوست دوم دایره‌المعارف هنر در جلد سوم تحت عنوان «مضمون‌شناسي» به موضوع‌ها و مواد تصويري معمول در  آثار هنري جوامع مختلف اختصاص يافته و شامل 379 مدخل است. اين موضوعات و مواد تصويري بسيار گوناگون و عمدتاً مشتملند بر شخصيت‌هاي مذهبي يا ادبي، خدايان و الاهگان، جانوران، رويدادها، صحنه‌ها و نمادها. مراجعه‌كننده به اين بخش از دايره‌المعارف امكان مي‌يابد اطلاعات مفيدي درباره منشاء و مشخصات هر موضوع، تغييرات تاريخي احتمالي آن و هنرمنداني كه آثاري بر اين اساس پديدآورده‌اند كسب كند. بي‌شك، آشنايي با موضوع يك نقاشي يا مجسمه در فهم معناي آن بسيار مؤثر است.